Pek bilinen bir şehir efsanesi, ABD uzayda yazı yazmak için milyonlarca dolar harcayıp bir kalem üretmeye uğraşırken, pratik zekaya sahip SSCB’nin kurşun kalem kullanarak bu sorunu kolayca çözdüğünü anlatır. Öyle ki, hikayeyi dinlediğinizde Rusların pratik zekaları karşısında şapka çıkarır, Amerikalılar ile dalga geçmeden edemezsiniz.
Oysa durum bu kadar basit değil... Fisher Pen isimli bir firma tarafından 2 milyon dolar harcanarak geliştirilen bu kalem, NASA tarafından kullanılmaya başlanmış, bu sırada Ruslar da kurşun kalem kullanmayı sürdürmüştür. Fakat, aradan biraz zaman geçince, Ruslar ABD’den “Space Pen” satın almak ve kurşun kalem kullanmayı bırakmak zorunda kalmıştır.
Uzay kalemi, yerçekimi olmayan ortamda yazmak üzere tasarlanmıştır. Yerçekimsiz ortamda kalemin mürekkebi uç kısma akamayacağı için yazmak mümkün olmaz. Bunu duvara tuttuğunuz bir kağıda yazmaya çalışarak siz de deneyebilirsiniz. Kaleminiz bir süre sonra mürekkep uç kısma akamadığı için yazmaz hale gelecektir. Oysa uzay kaleminin basınçlı haznesi mürekkebi sürekli uç kısma doğru iter ve kalemin pozisyonu ne olursa olsun kullanılabilmesini sağlar.
Kurşun kalem kullanımının bırakılmasının çok basit bir nedeni var: Yerçekimsiz ortamda uzay aracı gibi dar ve çok hassas aletlerin olduğu bir yerde kırılan kurşun kalemin ucu fırlayıp bu hassas cihazların kritik yerlerine kaçarak büyük sorunlara yol açabilir. Çünkü kurşun kalem ucu iletkendir ve rahatlıkla kısa devre oluşmasına neden olur. Tahmin edeceğiniz gibi, “yukarı” ve “aşağı” kavramlarının bulunmadığı ağırlıksız ortamda kırılan küçücük bir kalem ucunun nereye “uçacağı” belli olmayacağı gibi, arayıp bulmak da kolay değildir.
Yani uzayda kurşun kalem kullanmak zeka göstergesi değil, aksine her ekibin eline bir saatli bomba vermek demektir. Ayrıca uzay kapsüllerindeki saf oksijenin kurşun kalemin karbon ucu ve çevresindeki “tahta” ile aniden etkileştiğinde neler olabileceğini bir hayal edin.
Bugün, ABD, Rusya, Çin veya ESA’nın tüm uçuşlarında ABD üretimi bu uzay kalemleri kullanılıyor. Kurşun kalem kullanımı anlattığımız gibi 1970’lerin başından itibaren tamamen ortadan kalkmış durumda.
Kaynak