James Webb Uzay Teleskobu (İngilizce kısaltmasıyla JWST), eskiyen Hubble Uzay Teleskobu'nun kısmen ardılı olacak şekilde planlanan bir kızılötesi uzay teleskopudur.
JWST tam anlamıyla bir ardıl olarak görev yapmayacak çünkü Hubble'ın gözlemleyebildiği bütün ışık dalga boylarına duyarlı olmayacak. Esas bilimsel hedefi evrende yer alan daha uzaktaki cisimleri; diğer temel cihazlar veya Hubble'ın görmediği cisimleri gözlemlemek olacak.
JWST, NASA'nın başkanlığında 15 farklı devletin, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı'nın ortak yürüttüğü bir projedir. Yörüngeye fırlatılması sürekli ertelenen, en son 2021 yılında fırlatılması planlanmaktadır. Kırmızı ötesi ışığı gözlemlemek için ayarlanmış olan 6,5 metrelik bu teleskop, Dünya'dan neredeyse 1.600.000 kilometre uzaklıkta yörüngeye yerleştirilecektir. Bu uzaklık, Dünya ile Ay arasındaki uzaklığın dört katı kadardır.
HUBBLE’DAN 3 KAT GÜÇLÜ
James Webb uzay teleskopu Hubble gibi görünür ışıkla değil, kızılötesi ışıkla resim çekiyor; yani ışık yerine ısıyı görüyor. Hubble’dan yaklaşık 3 kat güçlü olan ve 3 kat uzağı gören James Webb, bunun için 6,5 metre çapında dev bir ayna kullanıyor.
Ayna o kadar büyük ki teleskop borusuna sığmıyor. Bu yüzden James Webb uzayda çıplak aynayla dolaşacak ve aleti ısıtıp yakacak olan güneş ışığından korunmak için de özel körüklü şemsiye kullanacak.
Yine kızılötesi ışıkta çalışan WFIRST ise aslında Hubble kadar güçlü bir teleskop ve bu yüzden Hubble’dan daha uzağı göremeyecek. Ancak, 288 megapiksellik dev kamerasıyla Hubble’dan binlerce kat hızlı çalışacak ve Evren’de çok geniş bir alanı tarayıp aynı anda binlerce yıldızı analiz edecek.
Artık bilimde öyle bir çağa geldik ki işimiz atomdan küçük parçacıkları görüntülemek veya Evren’in sınırındaki en uzak galaksileri görmek. Bu cesur yeni dünyada teknolojinin sınırları, bilimin sınırlarını belirliyor. Örneğin, astronomide yeni keşifler yapmak için yeni uzay teleskopları gerekiyor.
Genellikle teknolojik ilerleme aşamalı olarak gerçekleşiyor; yani devrimsel buluşlar yerine önceki buluşları iyileştirmekle yetiniyoruz. Oysa bugün mevcut teknolojiyle yapılabilecek bilimin sınırlarına ulaştık. Bu yüzden Evren ve galaksiler nasıl oluştu gibi temel sorularımız yanıtsız kalmaya başladı.
James Web ve WFIRST uzay teleskopları ise sıradan teleskoplar değil. Bunlar o kadar güçlü ki en temel fizik problemlerini çözmemizi sağlayan veriler sağlayacaklar. Yeni teleskoplarımızla büyük patlamadan yola çıkıp kuantum kütleçekim kuramı ve sicim teorisine kadar birçok bilimsel modeli test edebiliriz.
Şubat ayında kaybettiğimiz Amerikalı astrofizikçi Neil Gehrels, proje liderliğini üstlendiği WFIRST için “Uzay teleskopları sayesinde Evren’in başlangıcında oluşan ilk yıldızların ışığını görebileceğiz. Uzayda bu tür pek çok yıldız kalıntısı olmalı” demişti.
Gerçekten de yeni teleskopların uzaydan yaptığı gözlemlerle astronomi tarihini değiştiren Hubble’a layık olabilmesi için çok şey başarması gerekiyor. 1990’da fırlatılan Hubble, uzak galaksilerdeki yıldızları tek tek seçebiliyor ve Evren’in başlangıcından kalan ilk galaksileri görebiliyor (son rekoru 13,4 milyar ışık yılı).
Ancak, Hubble teleskopunun merceği insan gözünden çok farklı: Hubble çok uzağa baktığı zaman çok dar bir alanı görebiliyor. WFIRST çok daha geniş bir alanı görecek ve James Webb de Kepler teleskopunun keşfettiği Dünya benzeri gezegenlerde hayat arayacak.
JWST tam anlamıyla bir ardıl olarak görev yapmayacak çünkü Hubble'ın gözlemleyebildiği bütün ışık dalga boylarına duyarlı olmayacak. Esas bilimsel hedefi evrende yer alan daha uzaktaki cisimleri; diğer temel cihazlar veya Hubble'ın görmediği cisimleri gözlemlemek olacak.
JWST, NASA'nın başkanlığında 15 farklı devletin, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı'nın ortak yürüttüğü bir projedir. Yörüngeye fırlatılması sürekli ertelenen, en son 2021 yılında fırlatılması planlanmaktadır. Kırmızı ötesi ışığı gözlemlemek için ayarlanmış olan 6,5 metrelik bu teleskop, Dünya'dan neredeyse 1.600.000 kilometre uzaklıkta yörüngeye yerleştirilecektir. Bu uzaklık, Dünya ile Ay arasındaki uzaklığın dört katı kadardır.
HUBBLE’DAN 3 KAT GÜÇLÜ
James Webb uzay teleskopu Hubble gibi görünür ışıkla değil, kızılötesi ışıkla resim çekiyor; yani ışık yerine ısıyı görüyor. Hubble’dan yaklaşık 3 kat güçlü olan ve 3 kat uzağı gören James Webb, bunun için 6,5 metre çapında dev bir ayna kullanıyor.
Ayna o kadar büyük ki teleskop borusuna sığmıyor. Bu yüzden James Webb uzayda çıplak aynayla dolaşacak ve aleti ısıtıp yakacak olan güneş ışığından korunmak için de özel körüklü şemsiye kullanacak.
Yine kızılötesi ışıkta çalışan WFIRST ise aslında Hubble kadar güçlü bir teleskop ve bu yüzden Hubble’dan daha uzağı göremeyecek. Ancak, 288 megapiksellik dev kamerasıyla Hubble’dan binlerce kat hızlı çalışacak ve Evren’de çok geniş bir alanı tarayıp aynı anda binlerce yıldızı analiz edecek.
Artık bilimde öyle bir çağa geldik ki işimiz atomdan küçük parçacıkları görüntülemek veya Evren’in sınırındaki en uzak galaksileri görmek. Bu cesur yeni dünyada teknolojinin sınırları, bilimin sınırlarını belirliyor. Örneğin, astronomide yeni keşifler yapmak için yeni uzay teleskopları gerekiyor.
Genellikle teknolojik ilerleme aşamalı olarak gerçekleşiyor; yani devrimsel buluşlar yerine önceki buluşları iyileştirmekle yetiniyoruz. Oysa bugün mevcut teknolojiyle yapılabilecek bilimin sınırlarına ulaştık. Bu yüzden Evren ve galaksiler nasıl oluştu gibi temel sorularımız yanıtsız kalmaya başladı.
James Web ve WFIRST uzay teleskopları ise sıradan teleskoplar değil. Bunlar o kadar güçlü ki en temel fizik problemlerini çözmemizi sağlayan veriler sağlayacaklar. Yeni teleskoplarımızla büyük patlamadan yola çıkıp kuantum kütleçekim kuramı ve sicim teorisine kadar birçok bilimsel modeli test edebiliriz.
Şubat ayında kaybettiğimiz Amerikalı astrofizikçi Neil Gehrels, proje liderliğini üstlendiği WFIRST için “Uzay teleskopları sayesinde Evren’in başlangıcında oluşan ilk yıldızların ışığını görebileceğiz. Uzayda bu tür pek çok yıldız kalıntısı olmalı” demişti.
Gerçekten de yeni teleskopların uzaydan yaptığı gözlemlerle astronomi tarihini değiştiren Hubble’a layık olabilmesi için çok şey başarması gerekiyor. 1990’da fırlatılan Hubble, uzak galaksilerdeki yıldızları tek tek seçebiliyor ve Evren’in başlangıcından kalan ilk galaksileri görebiliyor (son rekoru 13,4 milyar ışık yılı).
Ancak, Hubble teleskopunun merceği insan gözünden çok farklı: Hubble çok uzağa baktığı zaman çok dar bir alanı görebiliyor. WFIRST çok daha geniş bir alanı görecek ve James Webb de Kepler teleskopunun keşfettiği Dünya benzeri gezegenlerde hayat arayacak.
