Ay, tıpkı okyanus üzerinde uyguladığı kuvetti gibi, insanlığın da ilgisini 1000 yıldır çekmektedir. Bunca yıl izlediğim bir gök cismi, Dünya’nın tek doğal uydusu olmasına rağmen, nasıl oluştuğu hakkında henüz kesin bir fikrimiz yok. Bu yazıda geçmişten günümüze, Ay’ın oluşumu hakkında ortaya atılmış teoriler yer alıyor.
1- Ay Yakalandı
Bazı araştırmacılara göre Ay, yüksek bir ihtimal Dünya ile Venüs arasında bir yerde kendi kendine oluştu. Daha sonra Dünya’nın kütle çekim kuvetti etkisi ile yakınlaştı. Bu teorinin üretilmesindeki etmen, güneş sisteminde bazı gezegenlerin böyle yakalarayak asteroitleri doğal uyduları yapmaları. Buna en güzel örnek; Mars’ın iki uydusu verilebilir. Phobos ve Deimos. Bu teori Ay nasıl oluştuğu hakkında değil de, sadece Dünya çevresinde nasıl yer aldığı konusunda olduğundan ve Dünya ve Ay’ın neredeyse aynı materyallerden oluşmasından ötürü pek te sağlıklı gibi görünmüyor.
2- Fisyon
Ay’ın oluşumu hakkında bir başka teori olan “Fisyon”, 19.yy’da Charles Darwin’in oğlu George Darwin tarafından ortaya atıldı. Teoriye göre Ay, güneş sisteminin ilk doğduğu zamanlarda müthiş bir hızla dönen Dünya’dan, dönme etkisi sonucu fırlatılmış bir kara parçasıydı. Bir astronom bu teoriye karşı çıktı, bunun sebebi olarak ta, Dünya’nın hiçbir zaman bu kadar büyük bir kara parçasını fırlatacak kadar hızlı dönmediği ortaya sürüldü. Ama yine de 2010 yılında yapılan çalışmalar sonucu, doğal bir nükleer patlaması sonucu radyoaktif elemenlerin süper konsantrasyonu, Ay boyutunda bir kara parçasını, Dünya’dan koparabileceği öğrenildi.
3- Birlikte Oluşum
Bu teoriye göre Ay, Dünya ile aynı zamanda yaklaşık 4.5 milyar yıl önce oluştu. Bunun sonucu olarak ta Dünya ve Ay’ın hemen hemen aynı elementlerden ikiz olarak meydana geldikleri öne sürüldü. Ama son yıllarda yapılan çalışmalarla Ay’ın, Dünya’ya nazaran çok daha küçük bir demir çekirdeği olduğu keşfedildi.
4- Çarpışan Gezegencikler
Bazı bilim insanlarının inanışına göre, daha küçük gezegenciklerin çarpışıp bir araya toplanmasıyla Dünya meydana geldi. Çarpışmaların sonucu oluşan enkaz kalıntılarının yoğunlaşmasıyla da Ay oluştu. Küçük kanıtlarda olsa doğruluk payı olabilecek bir teoridir ama Dünya ve doğal uydusunun arasındaki jeokimyasal farklılıklarının nedenini açıklayamaz.
5- Büyük Çarpışma
Birçok kesim tarafından kabul edilen ve en çok bilinen teori olan “Büyük Çarpışma”, yaklaşık 4.4 milyar yıl önce Dünya’ya bir gezegenin çarpması ve çarpma sonucu uzaya saçılan kaya parçalarının Ay’ı oluşturduğunu savunur. “Theia” adı verilen bu gezegenin yaklaşık Mars boyutlarında olduğu savunulur.
1- Ay Yakalandı
Bazı araştırmacılara göre Ay, yüksek bir ihtimal Dünya ile Venüs arasında bir yerde kendi kendine oluştu. Daha sonra Dünya’nın kütle çekim kuvetti etkisi ile yakınlaştı. Bu teorinin üretilmesindeki etmen, güneş sisteminde bazı gezegenlerin böyle yakalarayak asteroitleri doğal uyduları yapmaları. Buna en güzel örnek; Mars’ın iki uydusu verilebilir. Phobos ve Deimos. Bu teori Ay nasıl oluştuğu hakkında değil de, sadece Dünya çevresinde nasıl yer aldığı konusunda olduğundan ve Dünya ve Ay’ın neredeyse aynı materyallerden oluşmasından ötürü pek te sağlıklı gibi görünmüyor.
2- Fisyon
Ay’ın oluşumu hakkında bir başka teori olan “Fisyon”, 19.yy’da Charles Darwin’in oğlu George Darwin tarafından ortaya atıldı. Teoriye göre Ay, güneş sisteminin ilk doğduğu zamanlarda müthiş bir hızla dönen Dünya’dan, dönme etkisi sonucu fırlatılmış bir kara parçasıydı. Bir astronom bu teoriye karşı çıktı, bunun sebebi olarak ta, Dünya’nın hiçbir zaman bu kadar büyük bir kara parçasını fırlatacak kadar hızlı dönmediği ortaya sürüldü. Ama yine de 2010 yılında yapılan çalışmalar sonucu, doğal bir nükleer patlaması sonucu radyoaktif elemenlerin süper konsantrasyonu, Ay boyutunda bir kara parçasını, Dünya’dan koparabileceği öğrenildi.
3- Birlikte Oluşum
Bu teoriye göre Ay, Dünya ile aynı zamanda yaklaşık 4.5 milyar yıl önce oluştu. Bunun sonucu olarak ta Dünya ve Ay’ın hemen hemen aynı elementlerden ikiz olarak meydana geldikleri öne sürüldü. Ama son yıllarda yapılan çalışmalarla Ay’ın, Dünya’ya nazaran çok daha küçük bir demir çekirdeği olduğu keşfedildi.
4- Çarpışan Gezegencikler
Bazı bilim insanlarının inanışına göre, daha küçük gezegenciklerin çarpışıp bir araya toplanmasıyla Dünya meydana geldi. Çarpışmaların sonucu oluşan enkaz kalıntılarının yoğunlaşmasıyla da Ay oluştu. Küçük kanıtlarda olsa doğruluk payı olabilecek bir teoridir ama Dünya ve doğal uydusunun arasındaki jeokimyasal farklılıklarının nedenini açıklayamaz.
5- Büyük Çarpışma
Birçok kesim tarafından kabul edilen ve en çok bilinen teori olan “Büyük Çarpışma”, yaklaşık 4.4 milyar yıl önce Dünya’ya bir gezegenin çarpması ve çarpma sonucu uzaya saçılan kaya parçalarının Ay’ı oluşturduğunu savunur. “Theia” adı verilen bu gezegenin yaklaşık Mars boyutlarında olduğu savunulur.
