Felsefi doktrinleri oncesi Daoizm (veya Taoizm), Yangtze Vadisi'ndeki Cinli ciftcilerin, hasat donemlerinde tertipledikleri 'dogaya saygi ve minnet' seremonileri esliginde vucuda gelmis bir kulturdur. Temeli milattan once 1200'lu yillara kadar uzanan Dao kulturu, gunumuzde hem bir din, hem bir yasam tarzi, hem de ust duzey felsefi ogretiler barindiran bir dusunce okyanusu haline gelmistir. Bu baslikta irdeleyecegimiz, Zhuang-Zhou (MO 400'ler) ve ozellikle Laozi (MO 500'ler) tarafindan doktrinize edilen Dao felsefeleridir.
Dao nedir?
Dao; literal olarak YOL demektir; 'dogadaki seyler birbirlerine referansla nasil fonksiyoneldirler' veya 'bir seyin dogrusu nasil yapilir' gibi bir mana da icerir. Daoist metinlerde ise, varliktaki tum form ve nitelikleri kapsayan 'mutlak prensip', yani 'doga' olarak tanimlanmistir; Dao'nun adi yoktur, rengi yoktur, kokusu yoktur, formu yoktur, tanimi yoktur, ona isaret edilemez; Dao denmesinin sebebi, onu dile getirebilmek icindir. Var-olmamak (wu) ve var olmak (you), Dao'ya ickindir. Dao, bilinemez (numenondur), form sahibi olmadigi icin dogasi degismez, uzak ya da yakin degildir (huanghu), fakat 'kendi icinde seydir' (jing), dolayisiyla varligin hem tabani, hem de kendisidir.
Dao'nun islevi, limitlenemez potensiyalini, diyalektik ile evrilen form ve nitelikler olarak aciga cikarmaktir. Bu cercevede Daoizm, ontolojik tabaninda bir diyalektik monizmdir;
(yin-yang)
Dao'nun formlari olusturan bu kuvvetine, 'de' denir. Laozi'nin en bilindik doktrinlerini aktardigi Dao-De-Jing, Dao'dan akan bu spontane olusum sureclerinin, sebepsiz ve amacsiz olduklarini, sadece zorunlu olduklarini vurgular; "Dao tektir, 'iki'yi olusturur, ikiden 'uc' olusur, ve ucten 'her sey' olusur". Bu anlatima gore, Dao gorungusuz (verili bir 4 boyutlu uzayzaman surecinin henuz olusmamisligi; teklik; "yi") haldeyken, potensiyal aktuelize olmak uzere tek bir noktada konuslu haldedir. Bu birlik durumu, zoraki olarak kendini bolmek suretiyle iki zitligi meydana getirir (yin ve yang). Ucuncusu ise, yin ve yangin turetecegi herhangi bir niteliktir (dalga/parcacik -gibi), ve bu ucten, geriye kalan tum formlar (wanwu), diyalektik bir etkilesim aginda belirsiz olarak evrileceklerdir. Daoist ontolojinin, bu baglamda modern bilimin bulgularina da paralel bir goruntu cizmekte oldugunu soyleyebiliriz, sadece Daoizm, bu akintilarin limitsizliginden de dem vurur. Zira zaman kavrami, sadece Dao'nun maddesinin hareketinden soyutlanmaktadir, bu cercevede Dao, an icindedir, haliyle ortam ve niteliklerin turetimi de, baslangicsiz ve sonsuz olup, nicel tabanda da sayisizdir.
(surecek)
Dao nedir?
Dao; literal olarak YOL demektir; 'dogadaki seyler birbirlerine referansla nasil fonksiyoneldirler' veya 'bir seyin dogrusu nasil yapilir' gibi bir mana da icerir. Daoist metinlerde ise, varliktaki tum form ve nitelikleri kapsayan 'mutlak prensip', yani 'doga' olarak tanimlanmistir; Dao'nun adi yoktur, rengi yoktur, kokusu yoktur, formu yoktur, tanimi yoktur, ona isaret edilemez; Dao denmesinin sebebi, onu dile getirebilmek icindir. Var-olmamak (wu) ve var olmak (you), Dao'ya ickindir. Dao, bilinemez (numenondur), form sahibi olmadigi icin dogasi degismez, uzak ya da yakin degildir (huanghu), fakat 'kendi icinde seydir' (jing), dolayisiyla varligin hem tabani, hem de kendisidir.
Dao'nun islevi, limitlenemez potensiyalini, diyalektik ile evrilen form ve nitelikler olarak aciga cikarmaktir. Bu cercevede Daoizm, ontolojik tabaninda bir diyalektik monizmdir;
(yin-yang)
Dao'nun formlari olusturan bu kuvvetine, 'de' denir. Laozi'nin en bilindik doktrinlerini aktardigi Dao-De-Jing, Dao'dan akan bu spontane olusum sureclerinin, sebepsiz ve amacsiz olduklarini, sadece zorunlu olduklarini vurgular; "Dao tektir, 'iki'yi olusturur, ikiden 'uc' olusur, ve ucten 'her sey' olusur". Bu anlatima gore, Dao gorungusuz (verili bir 4 boyutlu uzayzaman surecinin henuz olusmamisligi; teklik; "yi") haldeyken, potensiyal aktuelize olmak uzere tek bir noktada konuslu haldedir. Bu birlik durumu, zoraki olarak kendini bolmek suretiyle iki zitligi meydana getirir (yin ve yang). Ucuncusu ise, yin ve yangin turetecegi herhangi bir niteliktir (dalga/parcacik -gibi), ve bu ucten, geriye kalan tum formlar (wanwu), diyalektik bir etkilesim aginda belirsiz olarak evrileceklerdir. Daoist ontolojinin, bu baglamda modern bilimin bulgularina da paralel bir goruntu cizmekte oldugunu soyleyebiliriz, sadece Daoizm, bu akintilarin limitsizliginden de dem vurur. Zira zaman kavrami, sadece Dao'nun maddesinin hareketinden soyutlanmaktadir, bu cercevede Dao, an icindedir, haliyle ortam ve niteliklerin turetimi de, baslangicsiz ve sonsuz olup, nicel tabanda da sayisizdir.
(surecek)
Son düzenleme: